Vasi Davası

Anne veya babanın velayeti altında bulunmayan küçüklerin, bazı istisnai durumlarda ise reşit kişilerin korunması aynı zamanda kişisel, maddi ve manevi haklarının gözetilmesi amacıyla vesayet altına alınması mahkemeden talep edilebilmektedir. Vasi, vesayet altına alınan küçüğün veya kısıtlının maddi tüm menfaatlerini korumak ve arttırmakla yükümlü olan kişidir. Vesayet makamı Türk Medeni Kanunu’nda düzenlenmektedir. Vasilik tayin edilmesi için açılan dava hasımsız bir davadır. TMK m.403 ; Vasi, vesayet altındaki küçüğün veya kısıtlının kişiliği ve mal varlığı ile ilgili bütün menfaatlerini korumak ve hukuki işlemlerde onu temsil etmekle yükümlüdür. Kayyım, belirli işleri görmek veya mal varlığını yönetmek için atanır. Bu Kanunun vasi hakkındaki hükümleri, aksi belirtilmiş olmadıkça kayyım hakkında da uygulanır.

• Vesayet altında bulunmayan her küçüğe
• Savurgan bir şekilde para harcayan reşit bireye
• Alkol uyuşturucu bağımlısı olanlara
• Akıl hastalarına
• Kötü yaşam tarzının kişinin ilerleyen hayatında sorun yaratabilecek durumda olabilecek kişilere
• 1 yıl üzeri özgürlüğü bağlayıcı cezaya mahkum olanlara
• Yaşlılık, sakatlık, deneyimsizlik veya ağır hastalık nedeniyle hayatın olağan akışında sorumlu olduğu eylemleri yerine getirmekte güçlük çekenlere vasi atanmaktadır.

Vesayet davasına bakmaya yetkili mahkeme küçüğün veya kısıtlının yerleşim yeri mahkemesidir. Görevli mahkeme ise Sulh Hukuk Mahkemesi’dir.

Vesayet altına alma usulü 2 ayaklıdır. İlk olarak vasiyet altına alınacak kişinin dinlenilmesi ve sağlık raporu gereklidir. İkinci olarak verilen kararın ilan aşamasına geçilecektir. Kişi hakkında kısıtlanma kararının verilmesi için ilgili kişinin dinlenilmesi gereklidir. Kişinin savurganlığı, alkol veya uyuşturucu bağımlılığı, kötü yaşam tarzı veya mallarını kötü yönettiği gerekçesiyle kısıtlanması için dinlenilmesi gereklidir. Akıl hastalığı nedeniyle kısıtlanması istenilecek kişini durumuna resmi sağlık kurulunun kararı karar vermektedir. Kuruldan gelen sağlık raporu sonra ilgili kişi mahkeme tarafından da dinlenebilmektedir.
İkinci aşama olan ilan aşamasındaki kısıtlama kararı, kesinleşince hemen kısıtlının yerleşim yeri ile nüfusa kayıtlı olduğu yerde ilan olunur. Kısıtlama kararı iyi niyetli üçüncü kişileri ilandan önce etkilemez. İlandan önceki hususun kanun koyucu tarafından düzenlenmesinin amacı kısıtlanması istenilen kişi ile bir borç ilişkisine girmiş olan iyi niyetli 3. Kişinin korunmasıdır.

Vesayet makamı kısıtlanan veya ergin olmayan kişiye vasi atamaktadır. Vasinin seçilmesinde genellikle kişinin eşi veya kişinin yakın hısımlarından biri seçilmektedir. Bazı hallerde kişinin anne veya babasının da vasi olarak atandığını görmekteyiz. Vasi olacak kişinin öncelikle ergin olması ve fiil ehliyetine sahip olması gerekmektedir. Fiil ehliyetinin vasilik kurumunda önemi büyüktür, vasi fiil ehliyeti var ise borçlandırıcı işlem yapabilmektedir. Vasi, vesayet altına alınacak kişinin ekonomik anlamda menfaatlerine karar vereceğinden kısıtlılar, haysiyetsiz hayat sürenler, kamu görevlerinden yasaklanmış olanlar, menfaati atanan kişi ile çatışan kimseler vasi olarak atanamazlar. İstisnai bir durumda vasilikten kaçınma halidir. Hangi hallerde vasilikten kaçınabileceğini sıralamak gerekirse;

Vasi, vesayet altındaki küçüğün veya yetişkinin (kısıtlının) kişiliği ve mal varlığı hakkında tasarruf yapabilme yetkisi kendisine TMK tarafından tanınmıştır. Bir kişinin ekonomik gücü ve kişiliği hakkında önemli kararlar verebilecek olan kişinin görev ve sorumlulukları da TMK ’nın ilgili maddelerinde ayrıntılı olarak düzenlenmektedir.

Vesayet makamının görevlerinin ve vasi olabilecek kişilerin bu denli titiz bir biçimde kanun koyucu tarafından düzenlenmesinin sebebi küçüğün veya yetişkinin menfaatlerini asgari düzeyde korumak ve geliştirmek adınadır.

Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2004/15802 E., 2005/1935 K

Dosyada mevcut nüfus kaydından, vesayet altına alınması istenen Ayşe Yıldız'ın babası Mehmet'in 15.05.2003 tarihinde öldüğü, annesi Fatma'nın ise sağ olduğu görülmektedir. Ayrıca duruşmada dinlenen Mehmet Tokgöz'ün yeminli beyanından Ayşe Yıldız'ın tüm bakım ve gözetiminin annesi tarafından yerine getirildiği anlaşılmaktadır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 415. maddesine göre haklı sebepler engel olmadıkça, vasiliğe vesayet altına alınacak kişinin ana veya babasının gösterdiği kimse atanır. Yine aynı Kanunun 419. maddesinde ise kısıtlanan ergin çocukların kural olarak vesayet altına alınmayıp velayet altında bırakılacağı hükmü  yer almaktadır. Mahkemece vesayet altına alınmak istenen ergin Ayşe'nin bakım ve gözetimini yapan annesi Fatma Yıldız'ın ifadesine başvurularak, öncelikle annenin velayeti altına alınması kuralı bulunduğundan vasi olarak davacının atanması konusunda haklı sebeplerin olup olmadığının değerlendirilmesi, anne dışında bir kişinin vasi olarak atanmasına gerek görülmesi halinde, annenin davacıyı vasi olarak göstermesi durumunda davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı bulunmuştur.

Kabule göre ise;
Sözü edilen Kanunun 335. maddesi hükmü uyarınca velayet hakkı, münhasıran anne ve babaya tanınan bir hak olup, evlat edinme hali hariç, anne ve baba dışında hiç kimseye tevdi olunamayacağından davacının kısıtlanan ergine vasi olarak atanması gerekirken velayeti altına konulması da usul ve yasaya aykırı bulunmuştur.Ayrıca, anılan hükmün gerekçe kısmında, davanın vasi tayini davası olduğu belirtilmiş ise de kısa kararın ve gerekçeli kararın hüküm kısmında Ayşe Yıldız'ın kısıtlanarak davacının velayeti altına alınmasına karar verildiği anlaşılmış olup, gerekçenin hüküm fıkrası ile çelişecek şekilde yazılması doğru bulunmamıştır.

SONUÇ:

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığının Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 427/6. maddesine dayalı kanun yararına bozma isteğinin açıklanan sebeple kabulü ile hükmün sonuca etkili olmamak üzere BOZULMASINA, oy birliğiyle karar verildi. 

ANAHTAR KELİMELER : vasi, vesayet, küçük, alkol ve/veya uyuşturucu bağımlılığı, akıl hastalığı, vasi atama davasında yetkili ve görevli mahkeme