Resmi Belgede Sahtecilik Suçu

Resmi belgede sahtecilik suçunun oluşması için tamamlanmış ve tüm unsurları bulunan bir belge söz konusu olmalıdır. Resmi belgede sahtecilik suçu Türk Ceza Kanunu madde 204'te hüküm altına alınmış olup, bu suç fiilinin sivil kişi veya kamu görevlisi tarafından işlenmesi halindeki sonuçları 1 ve 2. fıkrada ayrı olarak ele alınmıştır. Maddenin 3. fıkrasında ise diğer fıkraların ağır ceza gerektiren nitelikli hali hüküm altına alınmıştır.

f(1) Bir resmi belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir resmi belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren veya sahte resmi belgeyi kullanan kişi, iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

f(2) Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

f(3) Resmi belgenin, kanun hükmü gereği sahteliği sabit oluncaya kadar geçerli olan belge niteliğinde olması halinde, verilecek ceza yarısı oranında artırılır."

TCK madde 204 hükmünün 1. fıkrasında açıklandığı üzere konu olan suçun sivil kişi tarafından işlenmesinde suç tabiri yapılırken seçimlik hareket belirlenerek yapılmıştır. Suç üç farklı şekilde işlenebilir. Bunlar resmi belgenin sahte olarak düzenlenmesi, gerçekte var olan resmi bir belgenin kişiyi aldatacak şekilde değiştirilmesi ve sahte olarak hazırlanmış resmi belgenin kullanılması şeklindedir.

Bu durumda aslında var olmayan resmi bir belgenin sanki varmış gibi düzenlenerek suç fiili icra edilir. Sahte resmi belgede sahtecilik suçunun oluşması için düzenlenen bu belge aslında var olan bir belgenin taklidi olabileceği gibi aslında hiç var olmayan ve bunu düzenleme yetkisi bulunmayan bir kişi tarafından varmış gibi düzenlenmesi suretiyle de bu suç fiili işlenebilir.

Resmi belgede sahtecilik suçundan bahsedebilmek için bu sahte belgenin düzenlenirken asıl yetkili organ veya mercilerinin şekil veya unvanları ile yetkili kişinin imasının taklit edilmek suretiyle yapılmış olması gerekir. Aksi halde belge resmi belge niteliği taşımayacağından unsur eksikliği sebebiyle bu suçtan bahsetmek mümkün olmaz. Ayriyeten kambiyo senetlerinde yapılan sahtecilikte resmi belgede sahtecilik suçundan bahsedebilmek için senet üzerinde Türk Ticaret Kanunu'nca öngörülmüş olan unsurların bulunması zaruridir.

Resmi belgenin tamamen sahte olmasının yanı sıra kısmen sahte belge oluşturmakta aynı suça girmektedir. Örnek olarak önceden oluşturulmuş olan gerçek bir resmi belgenin üzerinde sonradan oynamalar yaparak sahte düzenleme getirilmesi de kısmen sahte olmasına rağmen aynı suç fiilini oluşturur. Yani belgenin üzerinde yetkisi olmayan bir kişinin sahte düzenleme yapması da suçun olması için yeterlidir, belgenin kısmen veya tamamen sahte olarak düzenlenmesinin önemi yoktur. Yine aynı şekilde belgenin gerçek olması durumunda belgeyi düzenleyen kişinin isminin sahte olması söz konusu ise belgede sahtecilik suçu oluşur. Ancak kişinin gerçek ismi yerine tanınıp bilindiği takma bir ismi kullanması durumunda olağan duruma göre belgede sahtecilik sayılmaz. Örneğin takma bir isimle tanınan bir sanatçının belgede bu isim ve imzasının bulunması belgede sahtecilik değildir

Suçun bu seçimlik hareketinde, aslında gerçekte var olan resmi bir belgenin sonradan üzerinde aldatıcı nitelikli değişiklik yapmak suretiyle işlenmesi söz konusudur. Değiştirme fiili belgeye yeni madde eklemek, mevcut kısımları silmek gibi benzer şekillerde yapılabilir.

Değiştirme işlemi içeriğin değiştirilmesi şeklinde olabileceği gibi isim,imza veya tarihler yönünden de yapılmış olabilir. Yapılan değişikliklerin aldatma niteliğinde olması şarttır aksi halde bu değişiklikler resmi belgede sahtecilik değil resmi belgeyi bozma suçunu oluşturur.

Bu kısımda sahte olarak düzenlenmiş bir belgenin herhangi bir hukuki ilişkide veya hukuki işlem tesisinde dikkate alınmasını sağlamaya çalışmak ya da bu belge üzerinden menfaat sağlaması durumunda suç fiilini oluşturur. Bu suçun faili sahte belgeyi düzenleyen kişi veya başka kişi olabilir. Suçun failinin sahte belgeyi düzenleyen kişi olması durumunda bu konu suç seçimlik hareket olduğundan tek olarak resmi belgede sahtecilik suçundan cezalandırılacaktır.

Kullanıla belgenin kasten sahte olarak düzenlememiş olması durumunda bu belgeyi kullanan kişi belgenin sahte olduğundan haberdar olmasına rağmen belgeyi kullanıyorsa sahte resmi belgenin kullanılması suçu oluşur.

Bu suç seçimlik hareketlerden oluşması sebebiyle yukarıda saymış olduğumuz seçimlik hareketlerden birinin işlenmesi durumunda suç neticesi gerçekleşmiş olur.

Kişinin bir hukuki alacağının olması durumunda alacağının ispatı için veya gerçekte var olan bir durumun ya da olgunun belgelenmesi amacıyla sahte belge düzenlemesi durumunda suça isnat edilen cezanın azaltılması için nitelikli hal olarak değerlendirilir.

Bunun yanı sıra resmi belgede sahtecilik suçunun daha fazla cezayı gerektiren nitelikli hali için söz konusu belgenin terör amacıyla oluşturulması veya bu amaç güdülerek işlenmesi durumunda söz konusudur.

Kusurluluğu kaldıran zorunluluk hali olması nedeniyle bu suçun işlenmesi halinde suçun konusuyla orantılı olmak şartıyla faile ceza verilmez. Zorunluluk TCK madde 25 fıkra 2'de"Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik olup, bilerek neden olmadığı ve başka suretle korunmak olanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta arasında orantı bulunmak koşulu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez." şeklinde açıklanmıştır.

Resmi belgede sahtecilik suçu kamuya yararına yönelik bir suç olması sebebiyle şikayete tabi değil resen takip edilir. Suç itibariyle görevli mahkemeler asliye ceza mahkemeleridir. Söz konusu suç için kanunda belirlenen ceza iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası olarak öngörülmüştür.Konu olan suçun alt sınırı iki yıl olması neticesince bu fiilden kaynaklanan zararın giderilmesi sonucunda hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilir. Ağır cezayı gerektiren hallerde TCK madde 204/3'te belirtilmiş olduğu üzere bu halin gerçekleşmesi neticesinde ceza yarı oranda arttırılacaktır. Suça göre verilen dava zamanaşımı süresi sekiz yıldır ancak ağır ceza gerektiren hallerde bu süre on beş yıl olmaktadır.

Söz konusu suç fiilinin kamu görevlisi tarafından işlenmiş olması halinde cezası TCK madde 204'ün 2.fıkrasında "Görevi gereği düzenlemeye yetkili olduğu resmi bir belgeyi sahte olarak düzenleyen, gerçek bir belgeyi başkalarını aldatacak şekilde değiştiren, gerçeğe aykırı olarak belge düzenleyen veya sahte resmi belgeyi kullanan kamu görevlisi üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır." şeklinde hüküm altına alınmıştır.

Bu durumda kamu görevlisince düzenlenen sahte resmi belge için bu belgede şart olan belgeyi düzenleme bakımından yetkili olan makama ait ünvan makama ait şekillerin bulunması ayrıca yetkili memurun imzasının belgede bulunması gerekmektedir aksi halde eksiklik olması halinde belgenin resmi belge özelliği olmayacağından dolayı suç konusu oluşmamış olur. Kamu görevlisinin söz konusu suçun oluşması için belgeyi düzenlemek için yetkisi olması şarttır. Bu nedenle belge düzenlenirken kendi isim ve imzasını kullanmaması durumunda belgeyi düzenlemeye yetkisi olmayacağından dolayı söz konusu suç ilgili maddenin ilk fıkrasında açıklanan sivil kişilerin sahte resmi belge düzenlemesi suçunu oluşturur.

Tamamen hazırlanıp mühürlenmiş olan resmi belgenin içeriğinde eksik olması sebebiyle dahi olsa yırtılmaması gerekir çünkü bu niyetle dahi yapılan işlem resmi belgeyi yok etme suçunu oluşturur.

Kamu görevlileri görevleri gereği kendilerine beyan edilen veya huzurlarında gerçekleşen olayları, muayene veya gözlemi olduğu gibi ayrıntılara ekleme ya da çıkartma yapmadan gerçeğe aykırı olmayacak şekilde belgeye yansıtmak zorundadır. Aksi halde gerçeğe aykırı belge düzenleme suçu oluşmuş olur.

Kullanılan belgenin kasten sahte olarak düzenlememiş olması durumunda bu belgeyi kullanan kişi belgenin sahte olduğundan haberdar olmasına rağmen belgeyi kullanıyorsa sahte resmi belgenin kullanılması suçu oluşur.

Bu suç seçimlik hareketlerden oluşması sebebiyle yukarıda saymış olduğumuz seçimlik hareketlerden birinin işlenmesi durumunda suç neticesi gerçekleşmiş olur.

Bunun yanı sıra resmi belgede sahtecilik suçunun daha fazla cezayı gerektiren nitelikli hali için söz konusu belgenin terör amacıyla oluşturulması veya bu amaç güdülerek işlenmesi durumunda söz konusudur.

Hukuka uygunluk sebebi olarak somut olaya bağlı olmakla birlikte bazı durumlarda kişilerin korunmasını amaçlamak adına uygulama hükümlerine dayanarak (tanık koruma, terörle mücadele gibi) yapılmış olması halinde kamu görevlisi olan bazı kişilere farklı isimle kimlik kartı verilmektedir.

Resmi belgede sahtecilik suçunun sivil kişi tarafından işlenmesi şeklinin aksine kamu görevlisi tarafından işlenmesi durumunda daha ağır cezalandırılır.TCK madde 204/3'te belirtilen nitelikteyse bu halin gerçekleşmesi neticesinde ceza yarı oranda arttırılır. TCK madde 211'in uygulanması halinde ceza yarı oranda indirilir.

Zincirleme suç hükümlerinin uygulanması için resmi belgede sahtecilik suçunun birden çok kez aynı mağdura karşı işlenmesi gerekir. Farklı mağdurlara karşı aynı suçun işlenmesi durumunda bu hüküm uygulanmaz.

Resmi belgede sahtecilik suçuna yönelik olarak soruşturma yapılması için 4483 sayılı Kanun hükümlerine göre izin alınması gerekmektedir. 1136 sayılı Avukatlık Kanunu gereğince aynı izin bu kanunda da hüküm altına alınmıştır. Suç itibariyle görevli mahkemeler ağır ceza mahkemeleridir. Sahte resmi belgenin kullanılması bakımından suç ani gelişen değil kesintisiz bir suç olduğundan dolayı belgenin kullanılmasının yakalama ile sonlandığı yer mahkemesinde açılmalıdır. Söz konusu suç için kanunda belirlenen ceza üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası olarak öngörülmüştür. Dava zamanaşımı süresi suçun kamu görevlisi tarafından işlenmesi hali nitelikli hal olduğundan bu hallerde bu süre on beş yıl olmaktadır.