Mirasçılıktan Çıkarma Nasıl Yapılır?

Miras bırakan, kanunda belirtilen hallere dayanarak ölüme bağlı bir tasarrufla, vasiyetname ya da miras sözleşmesiyle mirasçısını mirasından ayırıp onu mirasçılığından çıkarabilir. 

"Mirasçılıktan çıkarma (ıskat), saklı payın temelini teşkil eden aile dayanışmasının zedelendiği hallerde, saklı paylı mirasçıyı mirasından uzaklaştırma olanağının miras bırakana tanıyan ölüme bağlı bir tasarruftur. Bu tasarrufla vasiyetçi, saklı paylı mirasçısını miras hakkından ve saklı payından yoksun bırakır." (Y3HD. 26.11.2013 T.-15148/16683) 

Mirasçılıktan çıkarmanın muhatabı, saklı paylı mirasçıdır. Mirasçılıktan çıkarma nedenleri, ölüme bağlı tasarrufun yapıldığı tarihte var olmalıdır. Mirasçılıktan çıkartılan kişi, murise mirasçı olma sıfatını kaybeder ve böylece mirasta hakkı olmaz. Kanunda belirtilen nedenler bulunmadıkça, kimse keyfi ya da sebepsiz şekilde mirasçısını mirasçılıktan çıkaramaz. aksi takdirde ölüme bağlı tasarruf mahkemece iptal olunur.

Uygulamada genellikle mirasçılıktan çıkarma işlemi vasiyetname ile yapılmaktadır. Ölüme bağlı tasarrufun iptali için dava açılabilir. Hangi durumlarda ölüme bağlı tasarrufun iptali için dava açılır?

• Ölüme bağlı tasarruf, miras bırakanın tasarruf ehliyeti bulunmadığı sırada yapılmışsa,
• Ölüme bağlı tasarruf yanılma, aldatma, korkutma veya zorlama sonucunda yapılmışsa,
• Ölüme bağlı tasarrufun içeriği hukuka, ahlaka ve adaba aykırı ise,
• Ölüme bağlı tasarruf kanunda öngörülen şekillere uyulmadan yapılmışsa.

Mirasçılıktan çıkarma sebebi ispat edilememiş ise veya sebep Ölüme bağlı tasarrufta belirtilmemişse, mirastan çıkartılan davacı saklı payını isteyebilecektir. Bu noktada vasiyetname tümüyle iptal olamayacağından artık davaya tenkis davası olarak devam edilecektir. Tabi vasiyet bırakanın algılama yeteneğine bakmakta fayda var. Zira, çıkarma nedeni olarak kabul edilen olaylar bulunmadığı halde, vasiyet bırakan sanki bu olaylar varmış gibi algılayıp hataya düşmüşse çıkarmayı içeren vasiyetname tümüyle iptal olacaktır.

Bu mümkün değildir. Mirasçılıktan çıkarmaya ilişkin dava sadece mirastan çıkarılan saklı pay sahibi mirasçısı tarafından, miras bırakan öldükten sonra açılabilinir. Kısacası, miras bırakan, sağ iken böyle bir tespit davası açamaz, açarsa hukuki yarar yokluğundan reddedilmesi gerekir.

Mirastan çıkarmaya ilişkin ölüme bağlı tasarruf kişisel bir tasarruf olduğundan, mirasçılıktan çıkarılan kişinin alt soyunun hakları olumsuz etkilenmeyecektir. Yani, mirasçılıktan çıkarılan mirasçının saklı payı, kendi alt soyuna geçer. Mirasçılıktan çıkarılan kimsenin alt soyu, o kimse miras bırakandan önce ölmüş gibi saklı payını isteyebilir.

Bunun mümkün olacağını söylemek gerekir. Ancak, mirasçılıktan çıkarılan kişinin alt soyu varsa, alt soy bu durumda tenkis davası açabilir. Alt soy yoksa ve miras bırakan başkaca bir tasarrufta bulunmamışsa, mirasçılıktan çıkarılan kişi, miras bırakandan önce ölmüş gibi kabul edilerek miras hakkı diğer yasal mirasçılara geçecektir.

Mirastan çıkarma sebebinin varlığını ispat, çıkarmadan yararlanan mirasçıya veya vasiyet alacaklısına düşer. Eğer mirasçılıktan çıkarma sebebinin varlığı ispat edilemiyorsa veya mirasçılıktan çıkarma sebebi Ölüme bağlı tasarrufta belirtilmemişse tasarruf, mirasçının saklı payı dışında yerine getirilir. Daha önce de belirttiğimiz üzere miras bırakan mirasçılıktan çıkarma sebebinde yanılgıya düşmüşse yaptığı çıkarma işlemi geçersiz olur.

• Zina nedeniyle eşine karşı boşanma davası açan erkek eş, zinayı ispat edememişse ve yine de zina nedeniyle mirasçılıktan çıkarmaya ilişkin Ölüme bağlı tasarruf düzenlemişse,
• Miras bırakan, sağlığında kızlarının onunla birlikte aynı evde oturmadığını ileri sürerek mirastan çıkardığına ilişkin vasiyetname düzenlemişse,

Mirasçılıktan çıkarılma işlemi sadece saklı paylı mirasçı hakkında olacağından, miras bırakanın vasiyetinde hem oğlunu hem de torununu mirasından çıkardığını belirtmişse, muris öldüğünde oğlu sağ ise, torunu için belirttiği kısım geçerli olmayacak, sadece oğlu mirastan çıkarılmış sayılacaktır.

Mirasçılıktan çıkarılan kişi, mirastan pay alamaz ve bu konuda tenkis davası açamaz. Miras bırakan başkaca bir tasarrufta bulunmamış ise, mirasçılıktan çıkanın saklı payı, o kişi miras bırakandan önce ölmüş gibi düşünülür ve mirasçılıktan çıkarılanın alt soyuna, alt soyu yoksa diğer yasal mirasçılara geçer.