Haftalık 45 saat kural olarak normal çalışma süresidir. Fazla çalışma ücreti işçinin fazla çalışma ücretini saatlik ücretinin yüzde elli zamlı olarak ödenir. Ancak haftalık 45 saati aşmasa dahi günlük 11 saati aşan çalışmalar da fazla mesai hesabına katılarak hesaplanılır. Fazla çalışmanın hesaplanmasında yarım saatten az süreler yarım saat olarak, yarım saati aşan süreler ise bir saat olarak hesaplanır.
Normal haftalık 45 saat çalışan bir işçi haftanın 5 günü çalışıyorsa günlük çalışma süresi 9 saat, haftanın 6 günü çalışıyorsa günlük çalışma süresi 7,5 saattir. Ancak Cumartesi günleri yarım gün çalışıyorsa bu süre 45 saatten çıkartılıp kalan süre 5 e bölünerek günlük çalışma süresi hesaplanır.
Elde edilen süre üzerinden ara dinlenme süreleri düşülür. Bununla birlikte kullanılan yıllık izin varsa o sürelerde hesaplanıp dışlanır. Bu noktada fazla mesai alacağı hesaplama programı kullanarak da gerekli hesaplama yapılabilir.
Yargıtay' ın genel görüşüne göre; haftada 7 gün çalışılıyorsa ve işçi hem hafta tatili hem de fazla mesai talep ederek dava açmışsa, mükerrer ödemeye yol açacak şekilde ayda dört kez yapılan 7. gün çalışmasının her iki kalemde yani fazla mesai ve hafta tatili ücreti talebi hesabında dikkate alınmaması gerekir. Böyle bir durumda fazla mesai için haftanın 6 günü üzerinden hesaplama yapılması, 7. gün üzerinden ise hafta tatili ücret alacağı hesaplama yapılması gerekmektedir.
Üçlü vardiya sisteminde çalışan işçiler için fazla mesainin olmadığı düşünülür. Ancak vardiya saatlerinin aşıldığı durumlarda tabii ki fazla mesai gündeme gelecektir. Üçlü vardiya sisteminde çalışılıyor ancak vardiya saatleri aşılıyorsa bu her türlü özelikle de tanık delili ile ispat edilebilinir. Böyle bir durumda vardiyayı aşan saatler için fazla mesai ücreti hesaplaması yapılabilir.
Gece çalışmalarında işçinin gece çalışma süresi günlük 7,5 saati aşamayacağı Kanun hükmü gereğidir. Bu nedenle gece çalışması yapan işçinin gece 7,5 saati aşan çalışması fazla mesai olarak hesaplanacaktır. İş Kanunun Gece den kastı en geç saat 20:00 dan başlayan en erken 06:00 a kadar olan zaman dilimidir. Kişi hem gündüz hem gece çalışıyorsa eğer, çalıştığı sürenin yarısından fazlası gece olarak kabul edilen 20:00-06:00 saatleri arasına denk geliyorsa gece çalışması yaptığı kabul edilir.
Yargıtay' a göre günlük fazla mesai süresi maksimum 3 saattir. Bir günde 24 saat çalıştığı iddia ediliyorsa, işçinin uyku ve sair dinlenme süresi olarak 10 saat baz alınmakta, 24-10=14 saatten günlük çalışma süresinin üst sınırı olan 11 saati çıkarılıp 3 saat üzerinden fazla mesai ücreti hesaplanmaktadır.
"Fazla çalışma ücreti kral olarak brüt tutarlar üzerinden hükmedilir. Ancak fazla çalışma ücretinin net tutarı talep edilmişse, mahkemece brüt tutar üzerinden karar verilmesi isabetli olmaz" (Y7HD. 09.02.2016 T., 2015/40104 E., 2016/2081 K.)İşçinin iş akdi haklı nedenle işveren tarafından feshedilmiş olsa bile fazla çalışma ücreti ödenmesine engel değildir. Yani işçi bu nedenle dava açabilir. Bu alacak kalemi 5 yıllık zamanaşımına tabiidir. Bu 5 yıllık zamanaşımı süresi iş akdinin bitimi ile başlamamakta, fazla mesainin tahakkuk ettiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Bu nedenle 2013 te işe başlayıp 2019 da işten ayrılan işçinin açacağı dava da 2013 yılına ait fazla mesaisi hesaba katılmayacaktır.
Fazla mesai ücreti hesaplandıktan sonra ona mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı uygulanır. Ancak tabii ki burada da kişinin dava açarken mevduata uygulanan en yüksek faiz oranı ile birlikte tahsilini talep etmesi gerekir. İşçinin daha düşük faiz talep etmesi karşısında Mahkemece kendiliğinden talep aşılarak daha yüksek faiz oranı uygulanması hükmedilemez.
Faiz başlangıç tarihi ise, işçinin işvereni temerrüde düşürdüğü tarih olarak kabul edilecektir. İşçi tarafından işverenine gönderilmiş bir ihtar yok ise temerrüt tarihi dava veya ıslah tarihi olacaktır. Bu nedenle dava açılmadan önce işverenin temerrüde düşürülmesi işçi için lehe bir durumdur."..Davacı vekilince 8.2.2000 tarihli ihtarname ile bu davadan önce dava konusu fazla çalışma, hafta tatili ve izin alacakları talep edilmiş, ödeme için beş günlük süre tanınmıştır. Mahkemece söz konusu ihtarnamede miktar yazılı olmadığı belirtilerek hüküm altına alınan alacaklar yönünden temerrüt tarihi yerine dava tarihinden itibaren faize karar verilmiştir. Dairemizin kararlılık kazanmış uygulamasına göre işverenin temerrüde düşürülmesi bakımından tahsili istenen miktarların açıkça belirtilmesi bir zorunluluk değildir. Talep edilen alacak kalemlerinin gösterilmesi yeterlidir. Yapılan bu açıklamaya göre, mahkemece hüküm altına alınan işçilik hakları yönünden temerrüt tarihinden itibaren faize karar verilmesi için hükmün bozulması gerekmiştir." (Y9HD. 31.05.2016 T., 2014/37383 E., 2016/12837 K.)Mizgin Doğan Hukuk Bürosu © Copyright 2019 | Tüm Hakları Saklıdır. Yasal Uyarı: Bu site Türkiye Barolar Birliği'nin Meslek Kurallarına ve Reklam Yasağı Kurallarına tabidir. Sitenin kendisi, logosu ve içeriği, reklam iş geliştirme ve benzeri amaçlar ile kullanılamaz. Bu web sitesine link yaratmak yasaktır. Web sitemizde yer alan bilgiler hukuki mütalaa veya tavsiye değildir.
[Kod-Blog-Icerik]